Jak i kiedy wprowadzono zmiany?
Ustawą z dnia 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 2140), dokonano zmian w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (art. 4 ustawy nowelizującej). Ustawa została ogłoszona w Dzienniku Ustaw w dniu 19 października 2022 r.
Czego dotyczą zmiany?
Zmiany dotyczą działu ósmego Kodeksu pracy „Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem” i wchodzą w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy (1 lutego 2023 r.). Obejmują one zmiany w zakresie urlopu ojcowskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego przysługującego rodzicom adopcyjnym.
W zakresie urlopu ojcowskiego (art. 1823 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy)
Pracownik-ojciec wychowujący dziecko będzie miał prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia (a nie jak obecnie nie dłużej niż do ukończenia 7 lub 10 roku życia).
W zakresie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 183 Kodeksu pracy)
Zmiana w zakresie wieku dziecka (art. 183 § 11)
Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, będzie miał prawo
- do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w dotychczasowym wymiarze – nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia (a nie jak obecnie nie dłużej niż do ukończenia 7 lub 10 roku życia).
Wiek dziecka w przypadku pracownika, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej pozostaje bez zmian (7 lub 10 rok życia).
Określenie terminu na złożenie wniosku (art. 183 § 6)
Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego będzie udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie 7 dni od dnia:
- odpowiednio przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza
- albo wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia (obecne przepisy nie określają terminu na złożenie wniosku o taki urlop).
Urlop będzie rozpoczynał się w terminie określonym we wniosku pracownika, jednak nie później niż 21 dni od dnia odpowiednio przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza. Ewentualnie wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia.
Określenie wymiaru urlopu w szczególnym przypadku (art. 183 § 7 i 8)
Pracownik, który korzysta lub korzystał z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w związku z przyjęciem dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza, a następnie wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, będzie miał prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w związku z wystąpieniem do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka w wymiarze określonym w art. 183 § 11 Kodeksu pracy obniżonym o wykorzystany urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego w związku z przyjęciem dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza (nowy art. 183 § 7 Kodeksu pracy). Ta sama zasada będzie odnosiła się do urlopu rodzicielskiego (nowy art. 183 § 8 Kodeksu pracy).
W zakresie urlopu rodzicielskiego (art. 183 § 4 i 41 )
W przypadku urlopu rodzicielskiego przysługiwał on będzie zasadniczo na dotychczasowych zasadach. Zmieni się jednak górna granica wieku przysposabianego dziecka, po osiągnięciu którego będzie możliwość skorzystania z tego urlopu.
W przypadku pracowników, którzy przyjęli dziecko na wychowanie i wystąpili do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka. Nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia, a nie jak obecnie nie dłużej niż do ukończenia 7 lub 10 roku życia. W przypadku pracownika, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej. Regulacja dotycząca urlopu rodzicielskiego pozostaje bez zmian (art. 183 § 4).
Przepisy przejściowe odnoszące się do wyżej wymienionych regulacji zawarte są w art. 37 do art. 41 ustawy nowelizującej.
Zakładają one stosowanie nowych przepisów w przypadku gdy:
- pracownik – ojciec wychowujący dziecko przysposobił je przed dniem wejścia w życie ustawy i nie wykorzystał urlopu ojcowskiego, lub części tego urlopu do tego dnia (art. 37),
- pracownik przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia przed dniem wejścia w życie ustawy i nie wykorzystał urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, o którym mowa w art. 183 § 1 Kodeksu pracy w brzmieniu dotychczasowym (art. 38),
- pracownik korzysta w dniu wejścia w życie ustawy z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, udzielonego zgodnie z art. 183 § 1 lub 3 Kodeksu pracy w brzmieniu dotychczasowym (art. 39),
- pracownik przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia przed dniem wejścia w życie ustawy i nie wykorzystał urlopu rodzicielskiego, o którym mowa w art. 183 § 4 pkt 1 i 2 Kodeksu pracy w brzmieniu dotychczasowym (art. 40).
- pracownik korzysta w dniu wejścia w życie ustawy z urlopu rodzicielskiego udzielonego zgodnie z art. 183 § 4 Kodeksu pracy (art. 41).